فراتحلیل مطالعات همه‌گیری‏شناسی اختلال نارسایی‌توجه / بیش‌فعالی در دانش‏آموزان دبستانی

زمینه: اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی (ADHD) شایع‌ترین اختلال رشدی ـ‌عصب شناختی در کودکان است که پس از بلوغ نیز مشکلات آن باقی می‌ماند. برای کاهش مشکلات ناشی از این اختلال، تشخیص و مداخله زودهنگام در محیط خانه و مدرسه ضروری است. تشخیص و مداخله زودهنگام نیز نیازمند انجام مطالعات همه‌گیر شناسی است. بررسی‌ها در زمینه شیوع اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی نتایج متفاوتی به دنبال داشته که علت آن بکارگیری ملاک‌ها و تعریف‌های متفاوت و ارزیابی توسط افراد و ابزارهای گوناگون است. هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی فراتحلیلی مطالعات همه‌گیری‏شناسی اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی در دانش‏آموزان دبستانی ایران بود. روش: روش پژوهش حاضر از نوع فراتحلیل است، از این رو با استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی داخلی و خارجی نسبت به یافتن و جمع‌آوری تمام گزارش‌های پژوهشی اقدام شد. نمونه مطالعات مورد استفاده شامل 17 مطالعه انجام شده از 1370 تا سال 1391 در سراسر ایران بود که 29714 نفر آزمودنی را در برمی‌گرفت. داده‌های حاصل از این 17 مطالعه با روش نمایش دو جمله‏ای اندازه اثر و روش واریانس معکوس ولف (1986؛ هومن، 1387) برای مدل اثرهای ثابت مورد فراتحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: یافته‌ها نشان دادند که اندازه اثر ترکیبی مطالعات مورد بررسی 097/0 است که با حذف یک مطالعه به 095/0 می‌رسد. میزان شیوع کلی اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی با حذف دو مطالعه و تحلیل حساسیت برابر 97/8 درصد بود. همچنین یافته‌های فراتحلیل انجام شده نشان می‌دهد که با حذف یک مطالعه و تحلیل حساسیت میزان شیوع اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی در پسران و دختران به ترتیب 89/9 درصد و 47/2 درصد است. بعلاوه نتایج فراتحلیل حاضر حاکی از آن بود که میزان شیوع زیر نوع‌های نارسایی توجه 75/7 درصد، بیش فعالی - برانگیختگی 93/4 درصد و مرکب 04/5 درصد است. بحث و نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهشی فراتحلیل حاضر در زمینه میزان شیوع کلی اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی، نسبت اختلال در دختران و پسران و همچنین شیوع زیرنوع های این اختلال در دانش‏آموزان دبستانی ایرانی با بسیاری از پژوهش‌ها هماهنگ است.